Dzieci z niedosłuchem zaczynają obecnie słyszeć znacznie wcześniej niż w przeszłości. Aparaty słuchowe, które otrzymują, również są teraz o wiele bardziej zaawansowane. Dlaczego zatem nadal mają trudności z nauką słyszenia i słuchu? W tym artykule Clare Sheridan, specjalista ds. szkoleń klientów w firmie Cochlear, wyjaśnia, dlaczego tak ważne jest, aby rodzice dzieci korzystających ze wszczepionego urządzenia słuchowego często z nimi rozmawiali.
Implanty słuchowe to fantastyczna technologia, jednak nie rozwiązują całkowicie problemu niedosłuchu. Jest to jedynie środek mający umożliwić dziecku dostęp do podstawowego środowiska językowego, które jest mu niezbędne do prawidłowego rozwoju poznawczego.
Dr Dana Suskind, chirurg specjalizująca się we wszczepianiu implantów ślimakowych i autorka publikacji, podsumowuje: „mówienie do dziecka jest tak samo ważne w przypadku dzieci słyszących od urodzenia, jak i dzieci, które zdolność słyszenia nabyły po wszczepieniu implantu ślimakowego. Bez tego środowiska językowego ta umiejętność do niczego się nie przyda”.
Dostrzeżenie znaczenia rozmów dzieci z rodzicami ma kluczowe znaczenie dla rozwoju umiejętności językowych, ponieważ osoby z realistycznymi oczekiwaniami są zmotywowane do podejmowania aktywnej rehabilitacji, przy pełnym wsparciu rodziny. Na sukces składają się małe postępy robione każdego dnia.
Układ słuchowy zaczyna działać jeszcze w łonie matki, przed urodzeniem dziecka. Zanim dziecko przyjdzie na świat, ma już za sobą szereg doświadczeń słuchowych. W ciągu pierwszych dni, tygodni i miesięcy życia następuje szybki rozwój w zakresie mowy i języka. Zatem pomimo wczesnego wykrycia i leczenia utraty słuchu u noworodków, nadal występuje opóźnienie pomiędzy wiekiem chronologicznym a wiekiem, w którym dziecko zaczęło słyszeć.
Pewne czynniki determinujące postępy w zmniejszaniu tego opóźnienia pozostają poza naszą kontrolą, jednak są kwestie, na które możemy wpływać. Przykładowo na to, jak długo aparat słuchowy jest używany, w ilu rozmowach dziecko uczestniczy oraz jakie są warunki słuchowe.
Im więcej, tym lepiej
Jak pokazują wyniki badań, opanowanie umiejętności rozumienia języka i mówienia w nim wymaga 20 000 godzin słuchania interaktywnego w ciągu pierwszych pięciu lat życia. Ponieważ niemowlęta i małe dzieci bardzo dużo śpią, dzieci z niedosłuchem powinny zatem zawsze korzystać z technologii wspomagania słuchu, kiedy tylko nie śpią, a także bardzo dużo rozmawiać z rodzicami.
Zachodzi bezpośrednia korelacja między liczbą „dorosłych” słów, które dziecko słyszy każdego dnia, a liczbą dziecięcych wokalizacji i zwrotów wokalnych. Badania nie wskazują, że istnieje jakiś poziom „nasycenia”. Innymi słowy, im więcej słów dziecko słyszy w rozmowach, tym więcej będzie mówić.
Już to samo w sobie jest doskonałym powodem, aby jak najwięcej rozmawiać w rodzinie. Kolejną zaletą jest to, że gdy dużo mówimy, często zmieniamy sposób wypowiadania się, a nasze komunikaty są bardziej pozytywne. Wszyscy rodzice używają prostych poleceń, aby szybko i sprawnie wykonywać codzienne rutynowe czynności: „OK, Karolku, umyj zęby i do łóżka!”
Jednak gdy więcej rozmawiamy, nasz sposób wypowiadania się jest bardziej pozytywny, bogatszy i bardziej zachęcający:
„Chodźmy umyć zęby, Karolku. Góra, dół, i tak w kółko. Czy są już czyste? Popatrzmy. Wow! Jakie lśniące i błyszczące. Masz piękne białe zęby. Czy jesteś już gotowy, aby pójść spać? Może poskaczesz, jak króliczek?…”
Nie zapomnij robić przerw, aby Twoje dziecko miało czas usłyszeć komunikat, zastanowić się i odpowiedzieć.
Jak podaje dr Suskind, ponad 85% słów w zasobie słownictwa dziecka to wyrazy używane przez ich rodziców — wpływ tego czynnika jest zadziwiający. Dzieci z domów, w których rozmawia się najwięcej, słyszą trzy razy więcej słów w ciągu pierwszych czterech lat życia w porównaniu do rówieśników w najmniej rozmownych rodzinach. Oznacza to, że słyszą około 30 mln słów więcej! W rezultacie zasób ich słownictwa powiększa się dziesięciokrotnie.
Znaczenie interakcji
Interakcja to coś więcej niż słowa, które słyszy dziecko. Przyczynia się ona do mierzalnych zmian w mózgu, które ułatwiają rozwój umiejętności czytania i pisania w szkole. Odpowiadanie na niewerbalne komunikaty dziecka zachęca je do gaworzenia i wokalizowania. Poniżej podajemy kilka pomysłów, jak zacząć te przydatne interakcje.
- Obserwuj, co robi Twoje dziecko bądź na co zwraca uwagę i rozmawiaj z nim o tym. Rozpocznij rozmowę z dzieckiem, wymieniając z nim krótkie zdania. Nawet jeżeli Twoje dziecko jeszcze nie mówi, możesz odpowiadać na jego gesty i miny.
„Widzę, że założyłeś misiowi buciki. Co miś będzie dziś robił?” - Możesz czytać dziecku książeczki lub opowiadać bajki, aby stwarzać okazje do rozmowy o tym, co się dzieje i używać większej liczby słów niż podczas codziennych rozmów. Mózg dziecka rozwija się wraz z nim, a prowadzenie bardziej złożonych rozmów na różne tematy wspomaga rozwój poznawczy dziecka.
- Wspólne przeglądanie rodzinnych fotografii. Opowiadaj dziecku historie o swojej młodości i pytaj je, co pamięta z różnych uroczystości i wydarzeń.
„Pamiętasz, jak jeździłaś na kucyku na wakacjach?”
„Co najbardziej lubisz robić, gdy odwiedzasz babcię?”
Wskazówka: w Internecie dostępnych jest wiele wspaniałych aplikacji, które pomagają w tworzeniu historii, o których możesz dyskutować z dzieckiem.
Wybierz odpowiednie otoczenie
Rzeczą oczywistą jest, że najlepsze warunki do rozmowy panują w ciszy. Osoby dorosłe mają więcej możliwości, by słuchać w ciszy. Natomiast młodsi ludzie, zwłaszcza młodzież i dzieci, spędzają znacznie większą część dnia w hałaśliwym otoczeniu, na które nie mają wpływu.
Zastanów się, co możesz na to poradzić. Na przykład możesz wyłączyć muzykę, gdy czytasz dziecku. Możesz też uruchamiać pralkę w nocy lub gdy dziecko jest w szkole, tak aby podczas kolacji nie przeszkadzał Wam żaden hałas.
Wykorzystaj moc
Jako rodzic podjąłeś lub podjęłaś już pierwszy krok, aby umożliwić dziecku odzyskanie słuchu. Możesz również wspomóc rozwój jego umiejętności komunikacyjnych i poznawczych — dopilnuj, aby jak najczęściej nosiło aparat słuchowy oraz jak najwięcej słuchało i rozmawiało.
Funkcja śledzenia funkcji słuchowych dostępna w aplikacji Cochlear™ Nucleus® Smart pozwala w prosty sposób monitorować postępy dziecka. Możesz sprawdzić, w które dni więcej rozmawialiście z dzieckiem, i zastanowić się, jakie czynniki miały na to wpływ. Następnie możesz pomyśleć, co zrobić, aby takich sytuacji było więcej. Możesz też zachęcić inne bliskie Ci osoby, by również wzbogacały dzień Twojego dziecka konwersacją.
Więcej informacji na temat aplikacji Cochlear Nucleus Smart
Więcej informacji na temat śledzenia funkcji słuchowych w aplikacji Cochlear Nucleus Smart
Obejrzyj film, w którym dr Dana Suskind opowiada o znaczeniu mowy rodziców:
