Wyobraź sobie, że przebywasz ze znajomym w kawiarni pełnej gości. Pragniesz skupić się na ich głosach i rozmowie, ale wokół Ciebie panuje hałas. Słychać szum pobliskiej lodówki, barista hałasuje przy ekspresie do kawy, ktoś szybko stuka w klawiaturę laptopa i wszyscy rozmawiają.
Nawet w przypadku korzystania z implantu ślimakowego skupienie się na rozmowie, gdy otaczają Cię wszystkie te dźwięki, stanowi nie lada wyzwanie.
Jednak badania pokazują, że istnieje sposób, aby ułatwić słyszenie w hałasie: trening muzyczny.
„Trening muzyczny może prowadzić do poprawy stanu układu słuchowego i poprawy słyszenia w trudnym, hałaśliwym otoczeniu dźwiękowym”, wyjaśnia doktor Chi Yhun Lo*, który zajmuje się badaniami nad treningiem słuchowym dla osób z ubytkiem słuchu.
Na przykład istnieją dowody, iż profesjonalni muzycy o typowym słuchu mają doskonałą umiejętność słuchania, szczególnie w hałaśliwym otoczeniu1.
Z kolei inne badania potwierdzają, że w przypadku dzieci korzystających z implantów ślimakowych lub aparatów słuchowych 12-tygodniowy program muzyczny pozwolił poprawić wyniki w dwóch kluczowych obszarach: rozpoznawaniu mowy w hałasie i tembru głosu2.
„Tembr to określenie muzyczne, które opisuje strukturę dźwięku. Pozwala on odróżnić dźwięki skrzypiec od fletu, a także sprawia, że brzmienie naszej mowy jest tak zróżnicowane”, wyjaśnia doktor Lo. U dzieci, które poprawiły percepcję tembru, obserwuje się również zwykle lepsze wyniki w zakresie rozpoznawania mowy w hałasie. 2
Wyobraź sobie teraz, że jesteśmy znowu w kawiarni. W jaki sposób lepsze rozpoznawanie tembru głosu może pomóc?
„Pomaga lepiej identyfikować i oddzielać wszystkie dźwięki od siebie, dzięki czemu można się skupić na dźwięku, który chce się słyszeć, zamiast na dźwiękach, które stanowią po prostu hałas”, tłumaczy doktor Lo.
Jego zdaniem muzyka jest formą treningu mózgu. „Wiele osób zwykle postrzega muzykę jako formę sztuki przeznaczoną dla uszu, jednak dla naszego mózgu jest to tak naprawdę doświadczenie wielozmysłowe”.
Jak zatem osoby korzystające z implantów ślimakowych mogą wykorzystywać muzykę, aby lepiej słyszeć?
Doktor Lo uważa, że śpiewanie to prawdopodobnie wspaniały sposób, aby poprawić percepcję mowy3,4.
Ważna jest także różnorodność. „Muzyka jest złożona i wielowarstwowa, dlatego dotyka wszystkich aspektów: tonu, rytmu, tembru, a także dodaje element zaangażowania społecznego. Celem jest wykorzystywanie i aktywizacja jak największej liczby obszarów mózgu i sieci połączeń nerwowych”.
Można połączyć czytanie z graniem, śpiewanie z tańcem, oglądać teledyski muzyczne z napisami lub nawiązywać relacje z innymi, występując w chórze lub zespole muzycznym.
„Uważam, że skuteczny trening zawsze powinien zaczynać się od mniejszej liczby warstw i większej dostępności, a następnie należy zwiększać poziom trudności”, przekonuje doktor Lo.
„Warto rozważyć grę na pianinie. Masz przed sobą nuty i koordynujesz ruch palców z graniem tego, co sugerują Ci oczy. Każda nuta wiąże się z konkretnym uczuciem dźwiękowym, a Twoje uszy i mózg dostarczają informację zwrotną, która pozwala stwierdzić, czy jest to „właściwa nuta” czy też „nie, akurat ta nie brzmi zbyt dobrze””.
„Następnie należy przejść na wyższy poziom i przestać korzystać z nut. Teraz konieczne jest zapamiętanie utworu, który się już zna albo bardziej kreatywne podejście, na przykład skomponowanie własnej piosenki. Warto zaangażować innych muzyków, dzięki czemu wzbogacisz doświadczenie o element społeczny, co wymaga wspólnej koordynacji i współpracy.
Doktor Lo przekonuje, że podobnie jak w przypadku każdej nowej umiejętności, trening muzyczny wymaga czasu i ćwiczeń. „Prawdopodobnie im więcej w to zainwestujesz, tym więcej na tym zyskasz. Ale nie przejmuj się, jeśli nie wychodzi Ci to idealnie. Zamiast tego skup się na zabawie!
* Dr Chi Yhun Lo jest oficjalnym konsultantem firmy Cochlear Limited.
Bibliografia
- Coffey EBJ, Mogilever NB, Zatorre RJ. Speech-in-noise perception in musicians: a review. Hear Res. 2017, wrzesień; 352:49–69.
- Lo CY, Looi V, Thompson WF, et al. Music training for children with sensorineural hearing loss improves speech-in-noise perception. J Speech Lang Hear Res. 2020;63:1990–2015.
- Nie Y, Galvin JJ, Morikawa M, et al. Music and Speech Perception in Children Using Sung Speech. Trends Hear. 2018; 22: 1-16.
- Torppa R, Faulkner A, Kujala T, et al. Developmental links between speech perception in noise, singing, and cortical processing of music in children with cochlear implants. Music Perception. 2018; 36: 156–174.
